De Bello Romano (A Struggle for Rome), the most renowned work of Felix Dahn, now translated into Latin, offers lovers of antiquity fresh insights into the actions of the Goths and the Roman Empire in the sixth century.
This gripping narrative revisits the turbulent period following the death of Theodoric the Great, where his daughter, Amalaswintha, fights against hostile factions and treacherous conspiracies to protect her kingdom from collapse.
Five men, unwavering in their loyalty to the Goths, swear a pact: Witichis, the faithful soldier; Totila, the youthful hero; and Teia, the last and mightiest king, whose fate in the narrow passes of Vesuvius brings this tragedy to its close. These leaders struggle to defend the Gothic kingdom from Byzantine plots and Roman scheming, but unrelenting destiny sweeps all aside.
Among both Goths and Romans, one figure rises above the rest: Cornelius Cethegus, a shrewd and cunning man, determined to liberate Italy from foreign rule. His intelligence and schemes, though often devious, inspire admiration. Yet, in the end, he falls victim to the very traps he had set for others.
Eastern generals such as Belisarius and Narses, alongside Emperor Justinian, wielding armies and superior technology, bring the Goths to their final defeat. This tale, brimming with historical events and memorable acts, immerses readers in the ancient wars and strategies that led both Goths and Romans to ruin.
De Bello Romano is an epic that captivates not only those with a passion for antiquity, but all who seek to understand the feats of great men and the deceit of empires. Come and experience these dangerous times through the Latin lens of Felix Dahn!
De Bello Romano
Felix Dahn
Liber Primus
Theodericus
"Dietericus de Berna,
quem rustici usque hodie cantant."
Caput I
Erat aestuosa nox aestiva anni quingentesimi vicesimi sexti post Christum natum.
Gravis nubes incumbebat super obscuram superficiem Hadriatici maris, cuius litora et aquae in indistincto tenebris confundebantur; tantum interdum fulgur remotum silenti Ravennam illuminabat. Inaequalibus intervallis ventus per ilices et pinos in montium iugum, quod ad aliquam distantiam boreo-occidentalem urbis surgit, flabat, olim templo Neptuni coronatum, quod iam tunc semidirutum erat, nunc vero vix pauca vestigia retinet.
Tacitum erat in his silvis montium; tantum interdum saxum, tempestate solutum, fragorem per saxeum clivum dabat, tandem cum plumbum in paludosa aquae canalis et fossarum, quae totum circulum maritimam munitionem cingebant, mergens; aut in veteri templo tabula vetustate soluta de tecto cadens in marmoreas gradus frangebatur - praenuntia imminentis ruinae totius aedificii.
Sed haec sinistra sonitus non videbantur animadverti a viro qui immobilis in secundo gradu scalae templi sedebat, tergum in summum gradum reclinans, et tacite ac intente in unam partem per clivum ad urbem spectabat.
Diu ita sedebat: immotus, sed ardenter exspectans: non curabat quod ventus graves pluviae guttas, quae singulae cadere incipiebant, in faciem eius inpingeret et vehementer in magnos, usque ad ferreum cingulum dependentem, barbam invaderet, quae paene totam latam pectus senis argenteo candore operiebat.
Tandem surrexit et aliquot marmoreos gradus descendit: "Veniunt," dixit.
Apparuit lumen facis quae celeriter ab urbe ad templum appropinquabat: audiebantur celeres et validi passus, et paulo post tres viri scalas ascendebant.
"Salve, Magister Hildebrande, Hildungi fili!" clamavit praecedens facem portans, qui iuvenissimus erat, in lingua Gothica cum voce singulariter melodi. Facem sustulit alte - pulcherrimum opus Corinthium in ansa, perspicuum ebur quadratum umbraculum formabat et arcum perforatum operculum - et eam in ferreum circulum inseruit, qui columnam mediam fractam tenebat.
Lux alba cecidit in vultum apollinica pulchritudine nitentem, cum oculis ridentibus caeruleis; flavum caput medium in fronte divisum erat in duas longas undas, quae utrinque usque ad umeros effundebantur.
Os et nasus, subtiliter ac fere molliter sculpta, formae perfectae erant; tenuis aura barbae aureae labra amica et mentum leviter fissum tegebat.
Gerebat tantum vestimenta alba—pallium militare lanae delicatae, in umero dextro fibula in formam gryphi fixum, et tunicam Romanam ex serico molli, utraque cum linea aurea intertexta.
Corrigiae albae sandalia pedibus adstringebant et, cruciate contextae, usque ad genua pertingebant; brachia nuda nitidaque alba duo armilla lata ex auro circumdabant.
Et cum, dextra manu hastam altam tenens, quae simul baculum ac telum erat, sinistra in coxam fixa, respirans post cursum, ad comites tardiores despexit, videbatur quasi iuvenis deorum forma ex suis pulcherrimis diebus in templum senescens rediisset.
Secundus ex advenientibus, quamvis similitudine familiari, tamen vultu omnino dissimili erat.
Aliquot annis maior erat, corpus validius atque latius; caput crassum et breviter crispum brune capillo in robustum cervicem descendebat; erat fere gigantesca statura et vi.
Deerat in eius vultu solis fulgor, fiducia et spes vitae, quae vultus fratris iunioris illustrabant: pro his, tota eius species ursinam fortitudinem et ursinum animum ostendebat.
Gerebat pellem lupi hirsutam, cuius rictus quasi cucullo caput tegebat, simplicem tunicam laneam subter, et in umero dextro clavam brevem et gravem ex duro robore radicis quercus.
Tertius sequebatur moderato gradu, vir mediocris aetatis cum vultu dignitate ac prudentia referto. Galeam ferream, gladium et pallium militare fuscum Gothicorum peditum gerebat.
Capillus eius rectus et castaneus super frontem directe incisus erat—vetus Germanicus modus capillos gerendi, qui in columnis triumphalibus Romanis saepe depictus est et apud agricolas Germanicos usque hodie servatur.
Ex regularibus lineamentis aperti vultus eius, ex oculis canis et firmis, prudentia virilis ac sobria quies elucebat.
Cum et ipse ad cellam templi pervenisset et senem salutasset, facem ferens voce alacri clamavit:
"Quid, magister Hildebrande, adventus pulcher esse debet, ad quem nos in tam inhospitali nocte et in hoc deserto naturae et artis invitasti! Dic—quid futurum est?"
Pro responso senex ad novissimum versum quaesivit: "Ubi quartus, quem invitavi?"
"Solus ire voluit. Nos omnes reppulit. Mores eius bene nosti."
"Ecce, ille venit!" clamavit iuvenis pulcher, in alteram montis partem demonstrans.
Revera hinc vir singularis aspectus appropinquabat.
Lux plena facis in vultum pallidum, paene sanguine vacuum, incidit. Longae, nitidae nigrae comae, velut serpentes obscurae, ab capite nudo in umeros pendebant. Supercilia arcuata nigra et longae palpebrae umbram faciebant magnis oculis melancholicis, reconditam flammam plenis. Nasus aquilinus acutus descendebat ad os tenuiter rasum, quod signis tristitiae resignatae incisum erat.
Forma et habitus iuveniles erant: sed animus praemature dolore maturatus videbatur.
Gerebat loricam et ocreas ex nigro aere, et in dextra sua fulgebat securis ad hastam longam similis. Capite tantum nutans, alios salutavit et post senem constitit, qui eos quattuor ad columnam, quae facem sustinebat, accedere iussit et voce suppressa coepit:
"Vocavi vos huc, ut verba gravia audiretis, quae inaudita a fidelibus viris dici debent. Per menses totum populum circumspiciebam: vos elegi, vos estis idonei. Cum me audieritis, sentietis vosmet ipsos de hac nocte tacere debere."
Tertius, galea ferrea indutus, senem oculis gravibus intuitus est.
"Loquere," inquit tranquille, "audimus et tacemus. De quo nobis loqui vis?"
"De nostro populo, de hoc regno Gothorum, quod in margine abyssi stat!"
"Abyssus?" iuvenis flavus alacer exclamavit. Frater eius ingens subrisit et caput attente levavit.
"Ita, abyssus," iteravit senex, "et vos soli potestis sustinere et servare."
"Caelum tibi ignoscat pro verbis tuis!" interpellavit flavus vivaciter. "Nonne habemus regem nostrum Theodoricum, quem etiam hostes Magnum appellant, heroem splendidissimum, principem sapientissimum in mundo? Nonne habemus hanc Italiam, terram ridentem cum omnibus thesauris suis? Quid in terra comparari potest regno Gothorum?"
Senex pergebat: "Audite me. Magnitudinem et virtutem regis Theodorici, domini mei dilecti et filii carissimi, optime novit Hildebrand, Hildungi filius. Plus quam quinquaginta annos eum his ulnis portavi, infantem agitatum, ad patrem eius, et dixi: 'Ecce progenies fortis gentis—gaudium tibi erit.'"
"Et cum adolescens factus esset, primum ei sagittam sculpsi et primam eius plagam lavi.
Comitabam eum ad auream Byzantii urbem, eumque ibi corpus et animam custodivi. Cum hoc pulchrum terram expugnaret, ego ante eum equitabam, passum post passum, et scutum super eum in triginta proeliis tenebam.
Forte ex eo tempore consultores eruditiores et amicos sibi invenit quam suum senem magistrum armorum, sed sapientiores difficiliter et fideliores certe non.
Multo antequam te, iuvenis accipiter, sol illustraverit, mille modis expertus eram quantus esset eius bracchium, quam acutus eius oculus, quam perspicax eius mens, quam terribilis esset sub galea, quam amicus apud poculum, et quam prudentia Graeculis etiam superior esset.
Sed veteris aquilae alas graviores factae sunt.
Eius annos bellorum in se premunt; nam ipse et vos, et vestra gens, annos ferre non potestis ut ego et comites mei; ipse anima et corpore aeger iacet, mysteriose aeger, in aula aurea illic in urbe corvorum."
Medici dicunt quod, quamvis eius bracchium adhuc validum sit, quolibet ictu cordis eum sicut fulmine occidere potest, et cum quolibet occasu solis ad mortuos descendere potest.
Et quis erit heres eius, quis regnum hoc sustinebit? Amalaswintha, filia eius, et Athalaricus, nepos eius; femina et puer!"
"Princeps sapiens est," inquit is cum galea et gladio.
"Ita, Graece imperatori scribit, Latine cum pio Cassiodoro loquitur. Dubito an Gothice cogitet. Vae nobis, si illa in tempestate gubernacula tenere debeat."
"Sed nullas tempestatis signa video, senex," risit facem ferens, et comas concussit.
"Unde flabit? Imperator iterum reconciliatus est, episcopus Romae a rege ipso constitutus est, Francorum principes sunt nepotes eius, Itali sub nostro scuto melius quam umquam antea vivunt. Nullam periculum usquam video."
"Imperator Iustinus tantum infirmus senex est," confirmans ille cum gladio inquit. "Cognosco eum."
"Sed nepos eius, qui mox successor eius erit, iamque eius dextera manus, eumne cognoscis? Inexploratus sicut nox et falsus sicut mare est Iustinianus! Bene eum novi et timeo quid cogitet.
Ultimam legationem ad Byzantium comitabam. Ad castra nostra venit; me ebrium esse putavit—insipiens! nescit quid Hildungi filius bibere possit—et de omnibus quae sciendum sunt ut nos perderet quaesivit. Bene, responsum rectum ab me accepit!
Sed tam certo quam nomen meum novi, hunc virum Italiam iterum occupaturum esse, nec in ea vestigium Gothi relinquet."
"Si poterit," murmure interposuit frater flavus.
"Recte, amice Hildebade, si poterit. Et potest multum. Byzantium potest multum."
Alter umeros contraxit.
"Scisne quantum?" iratus senex quaesivit. "Duodecim annos longos rex noster magnus cum Byzantio certavit nec vicit. Sed eo tempore nondum natus eras," addidit quietius.
"Bene," interposuit iuvenis flavus fratri auxilium ferens, "sed eo tempore soli Gothi in terra aliena stabant. Nunc dimidiam partem alteram vicimus. Habemus domum—Italiam. Habemus fratres in armis—Italos!"
"Italia nostra domus!" senex amare exclamavit; "ita, id est error. Et Italos socios nostros contra Byzantium? O iuvenis stulte!"
"Haec erant verba regis nostri," respondit iuvenis increpitus.
"Ita, ita; bene novi has insanas orationes, quae nos omnes perditurae sunt. Hodie sumus tam alieni quam ante quadraginta annos, cum de montibus descendimus; et adhuc erimus alieni in terra post mille annos. Hic semper erimus 'barbari.'"
"Vera dicis; sed cur barbari manemus? Cuius culpa est nisi nostra? Cur non discimus ab Italicis?"
"Tace," senex iratus exclamavit, tremens ira, "tace, Totila, talibus cogitationibus; hae maledictio domus meae factae sunt!"
Se aegre componens, perrexit: "Itali sunt inimici nostri mortales, non fratres nostri. Vae nobis si eis confidamus! O utinam rex meus consilium meum post victoriam secutus esset et omnes interfecisset, qui gladium et scutum ferre possent, a puero balbutiente usque ad senem balbutientem! Nos in aeternum oderunt. Et recte faciunt. Sed nos, nos stulti sumus, quod eos admirari volumus."
Intermissio facta est; iuvenis serio factus quaesivit:
"Et putas nullam amicitiam possibilem esse inter nos et eos?"
"Nullus pax inter filios Gothorum et populum meridionalem! Vir in cavernam auream draconis intrat—caput draconis ferrea manu deorsum premit; monstrum vitam suam orat. Vir miseretur propter squamas nitentes et oculos in thesauris speluncae pascit. Quid faciet venenosus serpens? Simulatque potest, insidiose eum mordet, ut ille qui pepercit moriatur."
.................